Üç Yoldaş

Böyük alman yazıçısı Erix Mariya Remarkın ötən əsrin 30-cu illərində qələmə aldığı ‘Üç yoldaş’ əsərini sevgi haqqında ən gözəl, dostluq haqqında ən maraqlı, insan münasibətləri haqqında isə ən faciəli roman adlandırırlar. Roman yazıçının, demək olar ki, yaradıcılığından qırmızı xətt kimi keçən müharibənin insan həyatına və psixologiyasına vurduğu dəhşətli yaralardan bəhs edir. Əgər ədibin bundan əvvəl yazdığı ‘Qərb cəbhəsində yenilik yoxdur’ romanında səngərlərdə vuruşan, həyatlarını, fiziki sağlamlıqlarını itirən yeniyetmələrin faciələri əks olunmuşdusa, ‘Üç yoldaş’da davadan sağ çıxmış, yeni, dinc həyata başlayan gənclərin cəmiyyətlə daimi konfliktləri ön plana çəkilir. Adətən itirilmiş nəsil adlandırılan bu nəslin problemlərinə, psixologiyasına Remark çox yaxşı bələd idi. Çünki qəhrəmanları kimi o özü də I Dünya müharibəsinin dəhşətlərindən keçmiş, müharibədən sonra həmin problemləri yaşamış, üstəlik, faşizm isterikası dövründə ciddi təqiblərlə üzləşmişdi. Bəlkə də sadə təhkiyə tərzinə rəğmən, personajlarının ən dərin psixoloji qatlarına varmaq, onlarla cəmiyyət arasındakı münasibətlər sistemində yaranmış uçurumu real, təsirli boyalarla təsvir etmək istedadıyla yanaşı, məhz bu amil də yazıçıya yaxından kömək etmişdi.