Top

Təbrizdə, Səttarxanın başçılıq etdiyi inqilabçılar Teh­ran hökumətinə qarşı döyüşür. Arazboyunda yaşa­yan elat Şahsevən tayfalarının kimin tərəfində çıxış etməyindən çox şey asılı olduğuna görə, Təbriz məş­rutəçiləri onları öz tərəfinə çəkmək üçün Meşkinli Molla İmamverdini ora yollayır. Lakin Tehran hökuməti də Şahsevənlərin inqilabçılara qoşulmasından qorxur və elatlıların gözünü qorxutmaq üçün Dolmaçovun rəhbərliyi altında bir alay atlı qazağı böyük kalibrli Şərapnel TOP-la birlikdə bölgəyə göndərir. Hərbi texnikanın yeni nailiyyəti olan bu böyük kalibrli uzaqvuran TOP Şahsevənləri qorxutmalı, hətta lazım gələrsə kəndlərini, obalarını darmadağın etməli idi.
Mahala gətirilən Şərapnel TOP-u barədə söz-söhbətlər Şahsevənlər arasında vahiməli şaiyələr yaradır, onsuz da biri-biriylə yola getməyən tayfaları bir qədər də məyus edir. Bəs, görəsən, sonda qalib gələn hansı tərəf olacaq – vahiməli əjdahaya bənzər alovsaçan TOP, yoxsa Şahsevənlərin döyüşkən ruhu? Və görəsən, bu TOP, nəhayət, atəş açacaqmı?
Tarixi arayış
Romanda təsvir olunan hadisələr ötən əsrin ilk onil­liyində cərəyan edir. Həmin dövrdə İran şahı ilə Rusiya çarı inqilabi hərəkatlara qarşı birgə mübarizə aparmaq üçün razılığa gəlmişdilər və çar Qafqazdakı qazaq hərbi hissələrinin böyük bir qismini silah-sursatla birgə İrana yollamışdı. Təxminən on beş il ərzində (1906-1921) bu qazaq hərbi hissələri İranda yeganə müasir nizami hərbi qüvvələr olaraq qalırdı və İran şahı inqilabçılara, məşrutəçi-demokratlara qarşı mübarizədə yalnız onlara arxalana bilirdi.